Data modyfikacji: Wtorek, 10.01.2023

Rugby - zasady. Jak grać w rugby? Zasady gry w rugby

Rugby to fizyczny i bardzo kontaktowy sport, przeciętnemu Polakowi kojarzący się z piłką o charakterystycznym kształcie, który nie jest szczególnie renomowany u nas w kraju. Do popularności piłki nożnej czy siatkówki brakuje mu dużo, niemniej jednak ma spore grono swoich miłośników. Jak są odmiany i zasady gry w rugby?

Parę słów o rugby

Rugby jest zespołowym sportem drużynowym, pełnym przebojowości, siły fizycznej, taktycznych zagrań i przerw w grze. Te ostatnie są wręcz domeną tego sportu, bo co chwilę ktoś zostanie porządnie obalony na murawę, a piłka przyblokowana przez jeden zespół. Każde kolejne wznowienie, każdy kolejny aut to starannie przygotowane rozwiązania taktyczne, które pozwalają zyskać przewagę nad przeciwnikiem. Nie jest to więc wyłącznie fizyczny i brutalny sport. W tej grze liczą się współpraca, dyscyplina taktyczna i boiskowa inteligencja.

Przeczytaj również: Piłka do rugby. Jaką wybrać?

Rugby odmiany

Występuje wiele odmian dyscypliny sportowej rugby, głównie dotyczących liczby zawodników w zespołach oraz drobnych różnic w zasadach gry w rugby. Z tego powodu wyróżniamy:

• rugby union - 15-osobowe, najpopularniejszy wariant zarządzany przez organizację Rugby World i najbardziej kojarzony z hasłem rugby,

• rugby 7 – zespoły 7-osobowe, od 2016 roku olimpijska odmiana rugby union,

• rugby league – rugby 13-osobowe, popularne szczególnie w Australii i Anglii.

Różnice w zasadach rugby union i rugby league

Skoro mamy różne odmiany rugby – union oraz league, to muszą pomiędzy nimi występować znaczące różnice. W rugby league nie ma formacji raków i autów, ograniczono też formacje młynów, co znacząco uprościło grę. To plus mniejsza liczba graczy miała zwiększyć widowiskowość spotkań. W odmianie league wprowadzono wznowienie play-the-ball zamiast wznowienia raków oraz zasadę 6 prób (wzorowaną na futbolu amerykańskim).

Różnice w odmianach dotyczą także punktowania:

• przyłożenie – rugby union 5 punktów, rugby league 4 punkty,

• podwyższenie – rugby union 2 punkty, rugby league 2 punkty,

• bramka z gry – rugby union 3 punkty, rugby league 1 punkt,

• bramka z karnego – rugby union 3 punkty, rugby league 2 punkty.

Przepisy w rugby 7 i 15-osobowym

Różnice pomiędzy odmianą 7-osobową a 15-osobową są nieznaczne i wynikają z dostosowania zasad do mniejszej liczby graczy.

• 15-osobowe zespoły grają 40-minutowe połowy, zaś siódemki tylko siedem minut. W obu odmianach są dwie połowy na każde spotkanie.

• W siódemkach po zdobyciu punktów rozpoczyna się grę, w piętnastkach rozpoczyna zespół, który punkty stracił.

• W formacji młyna uczestniczy trzech zawodników w odmianie 7-osobowej i aż ośmiu graczy w piętnastkach.

Obowiązuje punktacja rugby union.

Boisko do rugby

Spotkania w rugby rozgrywane są na prostokątnym trawiastym boisku, a jego maksymalne wymiary to 100 x 70 m. Często na tych samych boiskach rozgrywa się mecze piłkarskie. Pola punktowe znajdują się za ostatnią linią każdej połowy, a na samych liniach mamy zamontowane bramki.

Bramka ma szerokość 5,6 metra i jest w kształcie litery H. Poprzeczka, nad którą musi przelecieć kopnięta piłka, zawieszona jest na wysokości 3 metrów. Minimalna wysokość słupów to 3,4 metra.

Sprzęt do rugby

W rugby nie korzysta się z żadnego specjalistycznego sprzętu. Zawodnicy ubrani są w typowo sportowy strój, składający się z koszulki, spodenek i skarpet. Do tego oczywiście buty z korkami na trawiastą murawę. Zawodnicy nie mogą posiadać żadnych twardych ochraniaczy. Czasem niektórzy gracze biegają ze specjalnymi ochraniaczami na głowę.

Do gry niezbędna jest jeszcze piłka do rugby. Ta ma owalny kształt i jej wielkość jest oznaczona cyfrą 5, 4 lub 3 (dla najmłodszych).

Zasady gry w rugby union

Celem gry w rugby jest zdobycie jak najwięcej punktów w regulaminowym czasie gry. Punkty zdobywa się za: przyłożenia piłki na polu punktowym za bramką rywala, kopnięcia na bramkę wykonywane z gry (drop gol), kopnięcia na bramkę wykonywane z rzutu karnego lub w ramach podwyższenia (dodatkowe kopnięcie po zdobyciu przyłożenia). Każdy rodzaj zagrania jest inaczej punktowany (o czym było wyżej).

W rugby piłkę można zagrywać zarówno ręką, jak i nogą, przy czym podanie ręką można wykonać tylko do zawodnika stojącego z tyłu (względem linii wyznaczonej przez piłkę).

Rugby pozwala na bezpośredni kontakt pomiędzy zawodnikami, łącznie z obaleniem szarżującego z piłką zawodnika (i tylko tego z piłką można próbować powalić na ziemię). Atak nie powinien zagrażać jego zdrowiu, dlatego zakazane są kopnięcia czy zahaczenia, uderzenia, przerzucanie czy atak powyżej barków. Można łapać za nogi, koszulkę czy spodenki, ale nie za głowę czy szyję. Uciekający zaś może odepchnąć szarżującego gracza ręką zgiętą w łokciu i rozłożoną dłonią. Nie można w rugby uderzyć drugiego zawodnika pięścią.

Cechą charakterystyczną w rugby są formacje, mające swoje dodatkowe przepisy. Chodzi tutaj np. o formacje młyna czy raka.

Głównym zadaniem zespołu przy piłce jest wymanewrowanie rywala i zdobycie punktów. Dlatego w rugby występują widowiskowe biegi na kilkadziesiąt metrów z piłką, gdy za uciekającym podążają gracze rywala w celu zatrzymania go i obalenia na murawę. Zawodnik mający piłkę, jeżeli upadnie na ziemi, musi natychmiast wstać z piłką lub puścić ją, umożliwiając dalszą grę innym zawodnikom.

Aby zdobyć punkty, zawodnik z piłką musi przebiec za ostatnią linię i przyłożyć piłkę na polu punktowym (przyłożenie warte jest 5 punktów). W zamian za to, jego zespół otrzyma dodatkowo możliwość podwyższenia za 2 punkty. Podwyższenie odbywa się poprzez kopnięcie piłki na bramkę (ponad poprzeczkę i między słupki), z linii prostopadłej do miejsca zdobycia punktów z dowolnej odległości. Dlatego warto dokonać przyłożenia bliżej bramki. Tak więc z jednej akcji można zdobyć nawet 5 lub 7 punktów.

W trakcie wspomnianego biegu zawodnik może kopnąć piłką do przodu lub może ona krążyć od rąk jednego gracza do drugiego, tak by jak najbardziej oszukać i ominąć nacierającego rywala.

Rzut karny może zostać podyktowany z dowolnego miejsca na boisku, a jednym z jego rozwiązań jest kopnięcie na bramkę. Odbywa się on po uprzednim zgłoszeniu tego sędziemu, który wysyła arbitrów bocznych za bramkę, by kontrolowali lot piłki między słupkami. Oba kopnięcia, z podwyższenia i karnego, można wykonywać na dwa sposoby. Z piłki stojącej na ziemi lub z tzw. drop-goala (zawodnik puszcza piłkę z rąk i kopie ją w momencie kontaktu piłki z ziemią).

Rzut karny może być podyktowany za spalonego, faul, niesportowe zachowanie czy niedozwoloną grę na ziemi. Za mniejsze przewinienia przewidziane są rzuty wolne, z których nie można kopać bezpośrednio na bramkę rywala i bezpośrednio w aut (za wyjątkiem strefy obronnej 22 metrów).

W rugby częstą praktyką są wykopy na aut. Ma to na celu przesunięcie gry jak najdalej od własnego pola punktowego. Jeżeli wykop w aut nastąpił ze strefy obronnej (pierwsze 22 metry od własnej bramki), wrzut z autu jest wykonywany z miejsca opuszczenia boiska. Jeżeli wykop nastąpił poza strefą obronną, wznowienie z autu nastąpi w miejscu kopnięcia piłki (jeżeli ta wyleci bezpośrednio za boisko) lub z miejsca opuszczenia boiska (gdy piłka po drodze odbije się od ziemi).

Rozegranie piłki z autu polega na wrzuceniu jej w środek korytarza utworzonego przez dwa rzędy zawodników obu zespołów, którzy są ustawieni 1 metr od siebie. Piłka musi przebyć 5 metrów, mijając boiskową linię oznaczającą tę długość od linii autu. W rozegraniu autu bierze udział maksymalnie 8 zawodników z jednego zespołu, reszta musi stać w odległości 10 metrów od nich w kierunku własnej bramki.

Na koniec najtrudniejszy przepis, czyli spalony. Za linię spalonego uznaje się linię piłki i nikt, kto jest przed nią z zespołu prowadzącego akcję, nie może brać udziału w rozegraniu. Musi się cofnąć za piłkę. Jeżeli zawodnik kopnie piłkę do przodu, to może na nią ruszyć samemu lub może tego dokonać tylko gracz, który w momencie kopnięcia piłki był przed linią spalonego.

Wcześniej padło hasło formacji w rugby, więc jeszcze parę słów o nich samych.

Warto też wspomnieć o grze, gdy piłka znajduje się na ziemi. Mamy wtedy tzw. młyn otwarty lub inaczej ruck (polska wymowa rak). Oba te elementy nazywane są przegrupowaniami, a zawodnicy niebiorący udziału w nich, muszą znajdować się za nogami ostatniego zawodnika z własnej drużyny. Nie można też brać udziału w akcji od strony przeciwnika.

Stałym fragmentem, najczęściej dyktowanym za zabronione podanie do przodu lub za brak możliwości opuszczenia przegrupowania przez piłkę, jest młyn zwarty. Piłka powinna być wprowadzona do środka utworzonego przez nogi zawodników pierwszej linii korytarza i nie wolno zagrywać jej ręką aż do momentu zakończenia zagrywki.

Spotkanie w rugby rozpoczyna się kopnięciem piłki ze środka boiska w kierunku bramki rywala. Rywale czekają oddaleni 10 metrów od linii środkowej na piłkę. Grę od środka wznawia się też po każdych straconych punktach.

To ogólne przepisy i zasady gry w rugby w odmianie union. Szczegółowa charakterystyka wszystkich formacji, zagrywek technicznych, sposobów rozegrań akcji, numeracji graczy czy oczekiwanych warunków fizycznych na każdej z pozycji, to materiał na wiele kolejnych artykułów.

Autor: Krzysiek Wróbel