Backgammon – zasady, porady, akcesoria. Jak grać?

Backgammon, znany w Polsce pod nazwą tryktrak, to jedna z najstarszych gier planszowych świata, która narodziła się na Bliskim Wschodzie. W zabawie uczestniczą zawsze dwie osoby, które do zwycięstwa potrzebują odrobiny szczęścia oraz dozy strategii. Dzięki artykułowi poznasz zasady Backgammona, jego historię, a także dowiesz się, jak zacząć samemu grać ze znajomymi lub rodziną.

Wraz z szachami oraz go, backgammon uznawany jest za jedną z najstarszych i wciąż niezwykle popularnych gier planszowych świata. Reguły gry, które w naszym kraju znana jest również pod nazwą tryktrak, nie są specjalnie skomplikowane, a dzięki rozgrywce, która polega w równym stopniu na szczęściu, jak i umiejętności logicznego myślenia oraz planowania, zabawę mogą rozpocząć osoby w praktycznie dowolnym wieku.

Sprawdź również: Poker – zasady, porady, akcesoria. Jak grać?

Backgammon – historia gry

W Mezopotamii archeolodzy odnaleźli liczące sobie ponad pięć tysięcy lat elementy tryktraka. Z charakterystycznej planszy i pionów gry korzystano na różne sposoby przez tysiąclecia, zmieniając wedle potrzeb zasady przebiegu rozgrywki. Jeden z wariantów backgammona był np. niezwykle popularny w Starożytnym Rzymie, bawili się z nim zarówno dostojnicy, jak i prosty lud. Po upadku Cesarstwa tradycja gry były utrzymywana głównie w krajach leżących w obrębie basenu Morza Śródziemnego.

Do Zachodniej Europy Backgammon trafił najprawdopodobniej wraz z pierwszymi krucjatami. Uczestniczący w nich rycerze przywieźli grę za sobą, po tym jak złapali jej bakcyla podczas walk na Ziemi Świętej i w Bizancjum. Backgammon prawie zawsze był traktowany jako gra hazardowa i najczęściej wykorzystywano go do rozstrzygania kosztownych zakładów. Z tego też powodu był krytykowany i zwalczany przez wszystkie najważniejsze religie, a także władze, które widziały w grze źródło problemów społecznych i upadku moralnego.

Współczesna wersja backgammona narodziła się w 1646 roku, w Wielkiej Brytanii. W tym czasie otrzymała ona również swoją angielska nazwę, którą można znaleźć jako „gra do tyłu”. Na Zachodzie do XIX wieku gra cieszyła się sporą popularnością wśród miłośników hazardu, ale została wyparta przez różnego rodzaju gry karciane, stając się ostatecznie jedną z wielu gier planszowych, z którymi zazwyczaj bawimy się w dzieciństwie. Tryktrak swoją znaczącą pozycję utrzymuje jednak na Bliskim Wschodzie i w Azji, gdzie nadal grywają w niego osoby w każdym wieku, często w celach hazardowych.

Backgammon – co jest potrzebne do gry?

Najważniejszym elementem gry w tryktraka jest rozkładana dwuczęściowa plansza, której standardowe wymiary wynoszą 44 cm (wysokość) na 55 cm (długość). Dodajmy, że maksymalnie osiągają 66 cm (wysokość) na 88 cm (wysokość). Plansza wykonana jest z dowolnego materiału (drewno, plastik lub karton), ale powinna posiada charakterystyczne trójkątne oznaczenia na jej górnym oraz dolnym brzegu (w sumie jest ich 24).

Dodatkowo każdy z graczy potrzebuje piętnaście pionów, które przyjmują najczęściej postać płaski dysków, jak również komplet dwóch standardowych sześciennych kostek numerycznych. W sklepach znajdziemy bez problemu różnego typu zestawy do gry w backgammona. Najprostsze z nich to wydatek kilkunastu lub kilkudziesięciu złotych. Za wysokiej jakości komplety, wykonane z drewna i zamykane w ozdobnych kasetkach, zapłacimy jednak nawet kilkaset złotych. Często spotykanym rozwiązaniem są również podwójne zestawy szachy-tryktrak, w których z jednej strony planszy znajdziemy pole szachowe, a z drugiej backgammona.

Backgammon zasady gry

Standardowe zasady tryktraka nie należą do specjalnie skomplikowanych. W zabawie uczestniczy zawsze tylko dwóch graczy. W zależności od przyjętego tempa i rzutów kośćmi, partia trwać może od kilku minut do nawet godziny.

Gracze dysponują piętnastoma pionami, które poruszają się po ponumerowanych trójkątnych polach zgodnie z rzutami kośćmi. Zadaniem obu graczy jest przeprowadzenie wszystkich swoich pionów na drugi kraniec planszy. Osoba korzystająca z czarnych figur porusza się zawsze w kierunku od pola numer 1 do 24, z kolei jej przeciwnik swoje czerwone piony przesuwa od pola 24 do pola numer 1.

W każdej kolejce wykonujemy tylko jeden rzut dwoma kośćmi. Zgodnie ze wskazaniem każdej z nich, przesuwamy o tyle pól swoje dwa wybrane piony. Jeżeli chcemy, możemy zsumować wynik obu kostek i przesunąć tylko jeden pionek. Wyjątkiem od tej reguły jest zasada tzw. dubla (którą, co ciekawe, stosuje się dopiero od lat 20. XX wieku). Jeżeli po rzucie na obu kostkach wypadnie ta sama cyfra, otrzymujemy w sumie cztery ruchy pionami o wskazaną liczbę oczek.

Podczas przesuwania figur należy pamiętać, że możemy ustawić je tylko na polach, na których nie znajdują się już co najmniej dwa pionki oponenta. Reguły backgammona przewidują możliwość zbicia pionka przeciwnika. Dokonujemy tego, ustawiając swoją figurę na polu z pojedynczym pionkiem oponenta. Zbity pionek transportowany jest na bandę i musi być ponownie wrzucony na pole gry przy kolejnym rzucie kostką. Wówczas rozpoczyna od nowa swoją podróż na drugi kraniec planszy.

Ostatni etap zabawy przypada na moment, kiedy wszystkie pionki jednego gracza znajdują się na pięciu ostatnich polach planszy (w zależności od koloru – 1-5 lub 19-24), które określane są mianem „domu”.

Tylko w tej sytuacji da się zacząć usuwać poszczególne pionki z gry. Dokonuje się tego po wyrzuceniu kostką liczby oczek pozwalających opuścić ostatnie pole wybranemu przez nas pionkowi. Dla przykładu, pion na polu 21 opuści grę, jeżeli wyrzucimy co najmniej cztery oczka.

Autor: Michał Kułakowki