Wypalanie w drewnie – co to jest i jak zacząć?

Dzięki łatwemu dostępowi do materiałów szkoleniowych pirografia przeżywa obecnie swój nowy renesans. Wypalanie w drewnie wzorów oraz obrazów to niebanalne hobby, które wbrew pozorom nie wymaga drogich i skomplikowanych narzędzi. Początkujący muszą jednak uzbroić się w cierpliwość i nauczyć precyzji. Dowiedz się zatem, jak zacząć przygodę z tą formą rzemiosła

Najpierw odpowiedzmy sobie jednak na pytanie, czym jest tak naprawdę pirografia. Termin „pirografia” złożony jest z dwóch greckich słów – pyr oraz graphos. Pierwsze z nich oznacza „ogień”, a drugie „znak”. Pirografia polega więc na płytkim wypalaniu w drewnie lub skórze znaków oraz obrazów. Prymitywne metody pirograficzne stosowano jeszcze na długo przed wynalezieniem pisma. Korzystali z nich starożytni Egipcjanie oraz liczne plemiona Afrykańskie.

Do tego celu wykorzystywano wówczas rozgrzane w ogniskach lub paleniskach metalowe rylce. Przez stulecia pirografia w wielu formach wykorzystywana była przez różne kultury. Wypalanie w drewnie cieszyło się np. sporą popularnością w starożytnych Chinach, w czasach dynastii Han.

W Europie pirograficzne wzory były do XVII stulecia domeną sztuki ludowej, używano ich na wiele sposobów, także na terytorium dzisiejszej Polski. Z czasem zaczęły interesować się nią jednak także klasy wyższe. Przełom dla tej formy rzemiosła nastąpił w XIX wieku, kiedy wynaleziono pierwsze nowoczesne maszyny nagrzewające rylce przy pomocy energii elektrycznej.

Pod koniec stulecia australijski naukowiec Alfred Smart opracował patent pozwalający na przekazywanie przez rozgrzany rylec oparów benzolu. Tak ulepszone narzędzie umożliwia wykonywanie niezwykle precyzyjnych linii oraz cieniowanie rysunku. Automatyzacja pozwoliła też na masową produkcję wypalanych obrazów, co na przełomie XIX i XX wieku z powodzeniem było wykorzystywane przez artystów i architektów pracujących w popularnym stylu secesyjnym.

Pirografia – jak samodzielnie zacząć wypalanie w drewnie?

Jeżeli jesteś zdecydowany na to, by zacząć przygodę z pirografią, w pierwszej kolejności musisz oczywiście zaopatrzyć się w odpowiednie narzędzia. Zanim wyruszysz na zakup, zastanów się także, gdzie będziesz chciał pracować. Podczas wypalania w drewnie powstaje dym, którego gęstość oraz zapach zależeć będzie od używanego rodzaju drewna. Warto więc przygotować stół lub biurko w dobrze wentylowanym pomieszczeniu, które w razie potrzeby solidnie przewietrzysz. Dobrym pomysłem jest również ustawienia się z narzędziami na tarasie lub balkonie.

Dla wygody i bezpieczeństwa sięgnij po specjalistyczny pirograf. Wybór sprzętu jest tutaj całkiem spory, a ceny nie są specjalnie odstraszające. Pirograf przypomina klasyczną lutownicę, wielu pirografów można używać zresztą z powodzeniem także do lutowania. Urządzenie składa się z rączki z wbudowaną grzałką zasilaną energią elektryczną oraz rylca, którym operujemy podobnie jak piórem. Przeciętny pirograf nagrzewa się do temperatury 600 stopni Celsjusza i po wyłączeniu stygnie przez wiele minut. Podczas pracy należy więc zachować szczególną ostrożność, zwłaszcza podczas odkładania sprzętu. Rozróżniamy kilka typów pirografów.

Pirografy rylcowe – podstawowy rodzaj pirografów, który kupimy już w cenie kilkudziesięciu złotych. Urządzenie osiąga z góry ustaloną temperaturę i nadaje się idealnie dla osób zaczynających przygodę z hobby. Wiele modeli ma wymienne metalowe końcówki, pozwalające regulować grubość tworzonych linii.
Pirografy z drucianymi stalówkami – narzędzia przeznaczone dla zaawansowanych oraz początkujących. Zamiast solidnej końcówki pirografy te korzystają z wymiennych wyprofilowanych drucików w różnych kształtach. Sprzęt pozwala na bezproblemowe wykonywanie niezwykle drobnych detali i linii w drewnie oraz w innych materiałach.
Pirografy z regulacją temperatury – bardziej zaawansowane narzędzia, które mają stację dokującą, pozwalającą na ustawienie pożądanej temperatury rylca, co pozwala na osiągniecie ciekawych efektów podczas wypalania. W tej kategorii znajdziemy zarówno modele rylcowe, jak i druciane. Warto dodać, że w ofercie sklepów znajdują się też pirograficzne zestawy dla początkujących, które świetnie sprawdzają się jako prezent. Zawierają one wszystko to, czego potrzeba, by zacząć zabawę z pirografią.

Na koniec wspomnijmy także o sterowanych elektroniczne profesjonalnych wycinarkach i pirografach laserowych, których ceny mogą wynosić nawet kilkaset złotych. Urządzenia te używane są głównie przez specjalistyczne firmy i nie przydadzą się przeciętnemu hobbyście.

Pirografia – zaczynamy wypalanie

Do wypalania używa się najczęściej desek lub sklejki wykonanej z dobrze obrobionego i gładkiego drewna pozbawionego niedoskonałości i sęków, które pochodzi z drzew takich jak buk, brzoza czy dąb. Dobór drewna jest oczywiście kwestią osobistych preferencji, wiele osób decyduje się np. na egzotyczne gatunki lub na wykorzystanie desek z wciąż widoczną na brzegach korą, która dodaje wypalonemu obrazowi dodatkowego charakteru.

Co jednak z rysunkiem w drewnie? Wbrew pozorom nie musisz być artysta, by osiągnąć interesujące efekty. Większość osób korzysta bowiem z gotowych wzorów przenoszonych na drewno przy pomocy kalki lub ołówka. W sklepach znajdziesz wiele gotowych rysunków, ale możesz również samodzielnie przygotować szablon lub szkic. Najprostsza metoda to przedzielenie wyjściowego rysunku siatką kwadratowych pół i przerysowanie ich zawartości na deskę. Zaczynając, wybierz proste wzory i rysunki. Dobrym treningiem będzie np. wypalanie zwykłego tekstu.

Gdy nabierzesz wprawy i zrozumiesz, jak w optymalny sposób wykorzystać różne grubości rylca i stalówek, możesz przejść do bardziej zaawansowanych obrazów wymagających cieniowania. Nie przejmuj się porażkami i błędami, są one bowiem nieuniknione, zachowaj cierpliwość oraz determinację, a z czasem stworzysz naprawdę imponujące prace.