Data publikacji: Wtorek, 14.11.2023

Numizmatyka – co to? Czy się opłaca? Jak zacząć kolekcjonować monety?

Numizmatyka to hobby przeżywające w ostatnich latach renesans. Zainteresowanie nim napędzają w dużej części osoby poszukujące stabilnej lokaty kapitału, o którą dość trudno w niespokojnych czasach. Warto jednak pamiętać, że jest ona czymś więcej niż kolejną pozycją w inwestycyjnym portfolio. Aby rozpocząć przygodę z numizmatami, nie musimy wydawać majątku, interesującą kolekcję da się stworzyć przy nakładzie minimalnych środków. Ponadto hobby to ma szansę okazać się niezwykle atrakcyjną przygodą dla osób w każdym wieku, zwłaszcza tych, które zainteresowane są historią. W artykule przedstawiamy najważniejsze informacje na temat numizmatyki, radząc, jak zacząć zbieranie monet i banknotów.

Cute cute european girl child in glasses with magnifying glass looks at coins

Czym jest numizmatyka?

Formalnie numizmatyka jest jedną z dziedzin nauk historycznych, która skupia się na badaniu monet, banknotów oraz innych przedmiotów pełniących rolę pieniędzy. Numizmatycy zajmują się ich poszukiwaniem, rozpoznawaniem, klasyfikowaniem i datowaniem, pomagając w ten sposób archeologom i historykom w wyjaśnieniu różnych wątpliwości dotyczących wieku lub znaczenia konkretnych znalezisk.

Nazwa „numizmatyka” wywodzi się od greckiego słowa „nomisma”, oznaczającego po prostu „monetę”. Nauka zaczęła formalnie rozwijać się w okresie renesansu, wraz z wybuchem w Europie fascynacji antykiem. Dziś powszechnie mianem numizmatyków określa się nie tylko naukowców, ale również hobbystów, którzy na własną rękę kolekcjonują numizmaty, a więc wszelkiego rodzaju monety, banknoty, a także medale. Warto zaznaczyć, że nie ograniczają się oni do zbierania jedynie najbardziej wartościowych historycznych egzemplarzy. Wiele z nich specjalizuje się we współczesnych walutach obiegowych z całego świata.

Zarówno w Polsce, jak i za granicą numizmatycy zrzeszeni są w różnego rodzaju organizacjach i stowarzyszeniach pomagających swoim członkom oraz organizujących specjalne wystawy, wydarzenia, a nawet konkursy promujące hobby. W dużych miastach znajdziemy też specjalistyczne punkty lub sklepy ułatwiające zakup, sprzedaż czy wymianę elementów kolekcji. Obrót numizmatami kwitnie również w sieci, głównie w popularnych serwisach aukcyjnych. Sprzedażą monet kolekcjonerskich zajmują się również oddziały Narodowego Banku Polskiego.

Numizmatyka – od czego zacząć?

Nieraz zdarza się, że zalążkiem nowej kolekcji są posiadane już numizmaty, często odziedziczone po członkach rodziny. Warto więc przejrzeć szuflady, szafy i strych, w poszukiwaniu starszych banknotów lub monet.

W oczach wielu ekspertów najlepsze zbiory nie zawierają przypadkowych numizmatów, nawet jeżeli są one bardzo cenne, ale są zbudowane w oparciu na jednym lub kilku tematach, które odzwierciedlają zainteresowania właściciela. Rozpoczynając przygodę z numizmatyką, warto więc postawić sobie jakiś cel lub znaleźć najbardziej interesującą nas niszę. Pozwoli to nie tylko szybciej znaleźć nowe eksponaty do kolekcji, ale również ograniczyć ogromny wybór.

Pomysłów na zbiory może być całkiem sporo. Wielu numizmatyków zaczyna np. od poszukiwania walut obiegowych z konkretnych regionów. Inni z kolei skupiają się na pieniądzach okolicznościowych, przedstawiających ważne wydarzenia lub postacie z historii danego kraju. Fani historii poszukują natomiast monet. Bardzo interesującą niszą są też numizmaty z błędami lub uszkodzeniami powstałymi podczas ich wytwarzania. Nawet nowe pieniądze tego typu są niezwykle poszukiwane i cenne, bowiem rzadko udaje im się trafić do obiegu.

Osoby widzące w numizmatyce stabilną lokatę kapitału wybierają z kolei nowe monety i medale bulionowe, wykonane ze szlachetnych metali, takich jak srebro czy złoto. Warto jednak zaznaczyć, że ich główną wartość stanowi jedynie materiał, z jakiego zostały wykonane. Dotyczy to przede wszystkim produktów wykonywanych przez prywatne firmy, które bardzo często obiecują znaczący wzrost ich wartości kolekcjonerskiej wraz z upływem lat.

Wielokrotnie droższe od samego metalu mogą być natomiast monety bulionowe wybijane w mennicach państwowych (które są teoretycznie legalnym środkiem płatniczym), a także takie, które jeszcze na początku XX wieku znajdowały się w obiegu w wielu krajach świata, jak np. słynne srebrne jednodolarówki z USA.

Do przechowywania zbiorów używa się specjalnych klaserów, pojedyncze monety i banknoty zamykać można natomiast w plastikowych osłonkach. Dysponując większymi i cenniejszymi zbiorami, dobrym pomysłem będzie zabezpieczenie ich poprzez zakup zamykanych kasetek, a nawet sejfów.

W rozwoju zbiorów pomogą nam katalogi, fora internetowe oraz specjalistyczne książki, które pozwolą zdobyć kluczowe informacje pozwalające uniknąć pomyłek. Dobry hobbysta nigdy nie spoczywa na laurach i nieustannie próbuje poszerzyć swoją wiedzę, weryfikując ją w kontakcie z innymi fanami numizmatyki.

Numizmatyka – o czym warto pamiętać i czego się wystrzegać?

Początkujący numizmatycy powinni być szczególnie ostrożni podczas budowy swojej kolekcji. Ze względu na niedostateczną wiedzę bardzo często padają oni ofiarą oszustów, przedstawiających im atrakcyjne oferty cennych monet, banknotów i innych numizmatów. W rzeczywistości przedmioty te są podróbkami albo ich wartość jest wielokrotnie zawyżona. Najczęściej poszkodowani są tutaj „inwestorzy”, których nie interesuje specjalnie hobby jako takie, ale to, ile mogą zarobić w przyszłości na zakupionych numizmatach. Duże transakcje zawsze należy przeprowadzać wyłącznie z zaufanymi sprzedawcami i sklepami, niezbędne są tu też certyfikaty autentyczności wystawione przez niezależnych ekspertów.

Podczas wyceny zbiorów i przygotowywania ich do sprzedaży numizmatycy do oceny ich stanu wykorzystują popularną siedmiostopniową skalę opisującą jakość monet i banknotów. Im wyższa jest przyznawana ranga (od I do VII), zależnie od stopnia zużycia numizmatu, tym więcej będzie on wart. Rangę po odpowiednich badaniach może wystawić ekspert. Najgorsza ranga przyznawana jest kompletnie zniszczonym lub zużytym numizmatom, których nie da się zidentyfikować.