Jak wybrać raki na buty?

Raki na buty to niezbędny element wyposażenia każdego wspinacza i miłośnika wysokich gór. Wielu z nich ma jednak często wątpliwości, jaki konkretnie model wybrać i w jakiej sytuacji może się on przydać. Przedstawiamy więc krótki przegląd dostępnych opcji podpowiadając także, która z nich będzie dla nas najlepsza.

Wybór odpowiedniego ekwipunku do turystyki wspinaczkowej i górskiej jest sporym wyzwaniem dla początkujących osób, które mogą zagubić się w gąszczu dostępnego na rynku sprzętu, a także rożnych i czasami sprzecznych opinii specjalistów oraz hobbystów.

Jednym z podstawowych elementów wyposażenia amatora gór powinny być oczywiście raki na buty, przydające się zwłaszcza na oblodzonych, ośnieżonych lub nierównych szlakach. Dzięki swoim kolcom zapewniają one nam stabilność na trudnym do zaufania podłożu i ułatwiają pokonywanie wielu przeszkód terenowych.

Nawet najlepsze buty nie wystarczą nam bowiem do eksploracji oraz zdobywania szczytów w wyższych partiach gór, dlatego dobór raków jest tak istotną kwestią. Poniżej prezentujemy krótki przegląd dostępnych modeli, przedstawiając ich klasyfikację oraz przeznaczenie.

Raki na buty – podstawowe informacje

Raki w różnej formie używane są od dziesiątek lat, w tym czasie wielu zmianom uległa nie tylko ich budowa, ale również używane przy ich produkcji materiały. Jednak ich podstawowa funkcja oraz konstrukcja pozostają niezmienne.

Raki są przystawką zakładaną na podeszwę buta, która posiada od kilku do kilkunastu metalowych kolców. Wbijając się w podłoże zapewniają one dodatkowe wsparcie podczas poruszania się w trudnych warunkach. Bardzo często ratują skórę nieostrożnym turystom zapobiegając ich poślizgom oraz wypadkom.

Raki podzielone ze względu na sztywność

Raki na buty dzielimy na kilka kategorii, które wynikają bezpośrednio z ich budowy oraz zastosowania. W pierwszej kolejności zajmijmy się ich sztywnością, a więc stopniem elastyczności ich konstrukcji. Przyjęło się, że wyróżniamy raki półsztywne oraz sztywne, ale dodatkowo możemy wspomnieć tu jeszcze o tzw. raczkach turystycznych.

Raki półsztywne

Raki współpracujące najlepiej z butami trekkingowymi, które są najczyściej wybierane przez miłośników górskich wspinaczek i stanowią największą grupę tego sprzętu w sprzedaży.

Dzięki względnie elastycznej konstrukcji powalają na długie piesze wędrówki, a także spacery po polach lodowych i śnieżnych oraz wspinaczkę. Składają się one z dwóch modułów montowanych z przodu i tyłu buta, które połączone są ruchomym i regulowanym łącznikiem.

Raki sztywne

Raki współpracujące głównie ze specjalistycznymi butami górskimi o twardej konstrukcji zapewniają niezwykle stabilną podstawę, która przyda się w najtrudniejszych warunkach. Świetnie sprawdzą się podczas wędrówki po lodowcach, a także trudnej wspinaczki na stromych zboczach, zwłaszcza gdy skalną ścianę dotykamy jedynie czubkiem buta z kolcami ich konstrukcja zapewni na solidne oparcie.

Raki sztywne możemy podzielić dodatkowo na dwie podkategorie. Raki z łącznikiem zbudowane są z dwóch połączonych ze sobą elementów przednich i tylnych, co daje naszej stopie nieco większą elastyczność ruchów. Raki w pełni sztywne przyjmują z kolei formę nieruchomej platformy.

Raczki górskie/turystyczne

Niecertyfikowane raczki można określić jako wersję light zwykłych raków. Ich konstrukcja jest w pełni elastyczna i naciąga się ją bezpośrednio na buty, a następnie zabezpiecza za pomocą prostych wiązań lub zatrzasków.

Nie nadają się przez to do poważnych wypraw, a co najwyżej do spacerów po oznaczonych szlakach w niskich partiach gór. Ze względu na niewielkie kolce oraz mało stabilne zapięcia nie mogą być nigdy wybierane jako tańszy substytut prawdziwych raków.

Raki podzielone ze względu na sposób mocowania

Kolejnym niezwykle ważnym aspektem raków jest sposób ich mocowania. Wiąże się on nie tylko z rodzajem stosowanych wiązań, ale także często wymaga od użytkownika doboru specjalnych butów górskich. Wyróżniamy wiązania koszykowe, półautomatyczne oraz automatyczne.

Raki koszykowe

Najczęściej używany sposób wiązania w rakach turystycznych, z którego korzystać będzie większość amatorów górskiej eksploracji. Raki koszykowe posiadają specjalne koszyki wykonane z regulowanych wiązań, w które wkładamy czubek oraz piętę buta.

Dzięki uniwersalnej budowie skorzystają z nich nawet użytkownicy zwykłego obuwia trekkingowego. Ich minusem jest z pewnością skomplikowany i wymagający dłuższego czasu proces zakładania.

Raki automatyczne

Najprzyjaźniejszy dla użytkownika sposób montowania raków, zatrzaskują się one bowiem automatycznie na naszej stopie w zaledwie kilka sekund. Do ich założenia niezbędne jest jednak dedykowane im obuwie posiadające specjalne wnęki na wiązania i bardzo sztywną podeszwę.

Raki automatyczne wykorzystywane są między innymi przez profesjonalistów uprawiających wspinaczkę alpejską, którzy wybierają je ze względu na najbardziej stabilne zapięcia.

Raki półautomatyczne

Rozwiązanie pośrednie pomiędzy poprzednimi typami wiązań. Raki tego typu posiadają tylko jedno wiązanie automatyczne, które znajduje się na pięcie buta. Z przodu znajdziemy z kolei klasyczny koszyk.

Także tutaj niezbędne jest korzystanie z dedykowanych butów. Ten model montażu wybierają osoby, którym zależy na nieco niższej cenie raków oraz większej elastyczności stopy podczas wędrówek.

Raki podzielone ze względu użyte w nich materiały

Kolce raków mogą być wykonane z aluminium lub stali. Różnica pomiędzy oboma metalami jest spora i wpłynie bezpośrednio na miejsca, w których powinniśmy korzystać z wykonanych z nich raków.

Raki aluminiowe

Największa zaletą tych raków jest ich niska waga, która ułatwia poruszanie się oraz ich transport. Są dobrym wyborem, gdy zamierzmy przebywać w mniej wymagających partiach gór, pozbawionych stromych i bardzo kamienistych szlaków. Ze względu na dużą miękkość metalu kolce tych raków mogą w trudniejszych szybko ulec wygięciom i zużyciu.

Raki stalowe

Odznaczają się znacznie wyższą wytrzymałością na zużycie i uszkodzenia. Świetnie sprawdzą się w trudnym i stromym terenie, a także na twardych lodowych powierzchniach. Ich minusem jest zwiększona waga i koszt.

Autor: Michał Kułakowski